Stone, Oliver

Stone, Oliver, amer. redatelj, scenarist i producent (New York, 1946). Prekinuvši studij na Yaleu, 1967. se prijavljuje u vojsku. Po povratku iz Vijetnama, 1968–71. studira film u New Yorku. Prvi igr. film, horor Otimačina (1974), doživljava neuspjeh pa se posvećuje pisanju scenarija. Već za prvi, Ponoćni ekspres (A. Parker, 1978), dobiva Oscara za adaptirani scenarij, a zapaženi su i → Conan barbar, Lice s ožiljkom (B. De Palma, 1983) i Godina zmaja (M. Cimino, 1985). Režiji se vraća 1986. Salvadorom, kritikom amer. politike u Srednjoj Americi, te komercijalno uspješnijim → Vodom, prikazom Vijetnamskoga rata koji nadopunjuju filmovi Rođen 4. srpnja (1989., Oscar za režiju), o poslijeratnim iskustvima oduzetog veterana, te Nebo i zemlja (1993), o ratnim posljedicama iz točke gledišta Vijetnamke. Sklonost prema društv.-polit. temama donosi mu status jednog od najkontroverznijih amer. autora, čije filmove odlikuje iznimna energija, ali i agresivna vizualna retorika, pretencioznost, senzacionalizam i manipulativnost, bilo da se bave neriješenim nac. traumama, korumpiranošću i pohlepom korporativne Amerike 1980-ih (Wall Street, 1987), odn. amer. športa 1990-ih (Samo igra, 1999), amer. opsjednutošću nasiljem i televizijom (Rođeni ubojice, 1994) ili reinterpretacijom povijesti 1960-ih i 1970-ih (JFK, 1991; Nixon, 1995). Djeluje i kao producent (npr. Obrat sreće B. Schroedera, 1990; Narod protiv Larryja Flynta M. Formana, 1996).

D. Primorac