Hamlet

Hamlet (Gamlet, 1964), SSSR, c/b, 148min, Lenfilm, r. i sc.: Georgij Kozincev, prema drami W. Shakespearea, df.: Jonas Gricjus, glazba: Dmitri Šostakovič, ul.: Inokentij Smoktunovski (Hamlet), Mihail Nazvanov (Klaudije), Elza Radzin (Gertruda), Anastazija Vertinskaja (Ofelija), Jurij Tolubejev (Polonije), V. Erenberg (Horacije), C. Olesenko (Laert), A. Krevalid (Fortinbras), V. Čekoerski (Prvi grobar).

Nakon očeve smrti kraljević Hamlet razočaran je udajom majke Gertrude za očeva brata i nasljednika Klaudija. Duh mrtva oca naloži Hamletu da osveti njegovu smrt i ubije strica. Hamlet počinje glumiti ludilo i uredi da skupina putujućih glumaca izvede predstavu o bratoubojstvu. Zabunom ubija Polonija čija kći Ofelija poludi. Njezin brat Laert izazove Hamleta na dvoboj.

Redatelj Kozincev, inače autor studije Shakespeare: vrijeme i svijest (1966), postulate svoje ekranizacije Shakespeareove tragedije izložio je u izjavi: »Shakespeare na ekranu mora biti više tragična poema nego drama, više odnos između karaktera i krajolika… potrebno je stvoriti slikovnu metaforiku korespondentnu Shakespeareovim stihovima«. Stoga je ekspresivnim kompozicijama kadra i dojmljivom crno-bijelom fotografijom, s izmjenom oštrih kontrasta u kadru i variranjem dominantnih crnih, bijelih i sivih tonova, naglasio materijalnost prikazanog svijeta kojom asocira na postavke M. Bahtina o »karnevalesknosti« srednjovjekovlja (tako vizija duha nema dijaboličnih asocijacija). Za razliku od Olivierove ekranizacije iste drame, Kozincev je pri adaptaciji zadržao likove Rosenkrantza, Guildensterna i Fortinbrasa, a filmičnost nije nastojao postići širokim pokretima kamere već dinamikom zbivanja. Stoga se film odlikuje majstorskim vođenjem kretanja glumaca u kadru (A. Kyrou je primijetio fiz. intenzitet susreta Hamleta i Ofelije) te ritmičnim slijedom kratkih scena. Kozincev je izbjegao i psihoanalitičke interpretacije Hamleta u svjetlu Edipova kompleksa postavivši ga kao odlučna, virilna (ali i pjesnički maštovita) junaka, koji se ne boji djelovati već samo čeka pravi trenutak za osvetu, što je impozantnošću i vladanjem dijalozima iskazao I. Smoktunovski, a vizualnom duhu komplementarna je ugođajna Šostakovičeva partitura. Na festivalu u Veneciji film je nagrađen posebnom nagradom žirija.

B. Kragić