Podzemlje

Podzemlje (Underworld, 1927), SAD, c/b, 85 min, Paramount, r.: Joseph von Sternberg, sc.: Robert N. Lee, Charles Furthman, prema izvornoj priči B. Hechta, df.: Bert Glennon, sgf.: Hans Dreier, ul.: George Bancroft (Bull Weed), Clive Brook (Rolls Roys), Evelyn Brent (Feathers McCoy), Larry Semon (Slippy Lewis), Fred Kohler (Buck Mulligan), Helen Lynch (Mulliganova djevojka).

Pljačkaš banaka Bull Weed sprijatelji se s bivšim odvjetnikom zvanim Rolls Roys, koji postaje planer njegovih zločinačkih operacija. Rolls Roys i Weedova djevojka Feathers se zaljube, ali ne realiziraju međusobnu naklonost iz poštovanja prema Weedu. Nakon što je ubio suparničkoga gangstera Mulligana, Weed završi u zatvoru.

Usprkos tvrdnjama A. Sarrisa da je Podzemlje zapravo »predgangsterski« film s junakom koji prethodi kasnijim likovima gangstera »više u maniri poetskog proročanstva nego žurnalističke opservacije«, često određenje Sternbergova ostvarenja kao prvoga modernoga gangsterskog filma, inauguratora žanra, nesumnjivo je uvjerljivo: u filmu je profilirana buduća ikonografija žanra – brzi automobili, strojnice, odijela sa šeširima, pljoske za alkoholna pića, samosvjesne gangsterske pratiteljice, potom temeljna fabularna kompozicija žanra – uspon i pad gangstera (s ljubavnim trokutom), i temeljni protagonist klasičnog razdoblja žanra – karizmatični antijunak, tzv. dobar loš momak. Sam središnji protagonist složen je i proturječan lik koji doseže iznimnu emocionalnu zrelost i plemenitost, kao jedan od zanimljivijih u povijesti žanra. Sternberg nadahnuto spaja realist. pristup i ekspresionističku stilizaciju (vizualni stil zasnovan na naglašenom odnosu svjetla i sjene), dodavši i diskretne elemente holivudske melodramske sentimentalnosti. Film je nagrađen Oscarom za najbolju izvornu priču.

D. Radić