Feyder, Jacques

Feyder, Jacques (pr. prezime Frédérix), franc. redatelj belg. podrijetla (Ixelles, 1888 – Ženeva, 1948). Kratko polazio vojnu akademiju (1908–09), potom vodio obiteljsku tvornicu topova. Od 1912. glumi u kazalištu, potom i na filmu, a od 1915. posvećuje se film. režiji. Među njegovim nij. filmovima izdvajaju se egzotični spektakl (s radnjom u pustinjskom kraljevstvu) Atlantida (1921), potom Crainquebille (1923), kojim najavljuje poetski realizam, te Thérčse Raquin (1928., u Njemačkoj), ugođajno dojmljiva ekranizacija romana É. Zole. Nakon kraćeg rada u Hollywoodu (1929–31), kreativni vrhunac doseže filmovima Velika igra (1934), Pansion Mimoza (1935) i Herojski kermes (1936). Usredotočujući se na likove žena ili mladih ljubavnika suočenih s nepostojanjem moralnih oslonaca, F. u njima problematizira građanske vrednote te odnos iluzije i zbilje varirajući motiv pravila društv. igre. Tako u Velikoj igri dvije protagonistice tumači ista glumica (M. Bell), što naglašava pirandellovsku problematiku pitanja identiteta (nakon ljubavnog razočaranja s kurtizanom Florence, junak odlazi u Legiju stranaca te se zaljubljuje u Florenci identičnu kabaretsku pjevačicu Irmu), Pansion Mimoza tematizira gubljenje razlike između građanskog doma i svijeta kocke i kriminala, a Herojski kermes, kroz strukturu farse, ironizira patrijarhalni sustav (za razliku od nesposobnih i kukavičkih muškaraca, žene jednoga flamanskog gradića u XVI.st. isposluju od španj. vojske povoljne uvjete privremene okupacije). Sva tri filma obilježava i iznimno dojmljiv ugođaj – miješanja realnog i nadrealnog u prvome, rezignacije u drugom, odn. spoja ironije i melankolije (s kompozicijom kadra, fotografijom i dekorom po uzoru na slike flam. renesansnih slikara) u trećem. Od daljnjih filmova izdvajaju se Ljudi na putu (1938), strukture po uzoru na Pansion Mimozu.

B. Kragić