Protazanov, Jakov Aleksandrovič

Protazanov, Jakov Aleksandrovič, rus. redatelj (Moskva, 1881 – Moskva, 1945). Na filmu od 1907., isprva službenik u produkciji, režira od 1909. Jedan od najistaknutijih rus. redatelja prije Listopadske revolucije, režirao je najkomercijalniji film tog razdoblja Ključevi sreće (1913). Iako se okušao u raznim žanrovima, najveći je ugled stekao adaptacijama rus. knjiž. klasika koje se odlikuju sklonošću prema stilizaciji te specifičnim lirskim realizmom čije komponente uvodi postupno, ali vrlo sugestivno: Rat i mir (1915., s V. R. Gardinom), prema romanu L. N. Tolstoja, Galeb (1915), prema drami A. P. Čehova, Pikova dama (1916), prema pripovijetki A. S. Puškina, Otac Sergej (1918), prema Tolstojevoj pripovijetki. Od 1919. režira u Francuskoj i Njemačkoj, ali se 1924. vraća u SSSR gdje se izdvaja vizualno stiliziranom (konstruktivistički dizajn) parodijom znanstvene fantastike Aelita (1924) te ratnom melodramom Četrdesetprvi (1927), u kojoj je nastojao ideol. sukobe predstaviti kroz suprotstavljanje slojevitih karaktera (1956. snimljen je remake filma, → Četrdesetprvi). Po dolasku zv. filma vraća se ekranizacijama knjiž. djela i nar. predaje (npr. Nasredin u Buhari, 1943).