Svěrák, Jan

Svěrák, Jan, češ. redatelj (Žatec, 1965). Već kao student režije u Pragu zapažen je po kratkim filmovima, nakon diplome debitira međunarodno zapaženom dugometr. komedijom Osnovna škola (1996), o poratnomu češ. društvu, s hvaljenim likovima učenika impresioniranih novim nastavnikom, veteranom iz II. svj. rata, koji uvodi strogu disciplinu. Izniman svj. uspjeh postiže sentimentalnom komedijom → Kolja (Oscar za najbolji film na stranom jeziku), a emocionalnošću se odlikuje i Tamnoplavi svijet (2001), drama o savezničkim pilotima iz II. svj. rata. S. je nastavljač tradicije sentimentalnoga humora i vezivanja individualnih sudbina s društv. i pov. lomovima, što je dijelom posljedica i njegove suradnje s ocem, scenaristom i glumcem Zdeněkom S. (1936), koji je u filmu → Selo moje malo bio scenarist te tumač sporedne uloge nekonvencionalnog slikara, scenarist i glumac u Osnovnoj školi, a osobito uvjerljivu ulogu ciničnog čelista ostvario je u Kolji. Akumulator 1 (1994) razlikuje se pak od dominante njegove poetike te se po širini (pop)kulturnih aluzija i inspiriranosti akcijskim (često fantastičkim) spektaklima oslanja na postmodernističku poetiku amer. filma 1980-ih i 1990-ih. Ta žanrovska mješavina satirički komentira navade suvr. društva (likovi s televizije dobivaju dvojnike koji žive u svom svijetu), a amerikanizacija stila ima ironijske konotacije. Ostali važniji filmovi: Svemirska Odiseja II (1986., kratki), Ropáci (1988., kratki), Vožnja (1994).